طبع سرد و گرم را می‌شناسید؟ آشنایی با اصول اولیه طب سنتی
طبع سرد و طبع گرم دو اصل از اصول مهم طب سنتی هستند که چندسالی است نام آن‌ها را زیاد می‌شویم. ممکن است برای شما هم سؤال شده باشد که اصلاً طبع یعنی چه؟ و داشتن طبع سرد و گرم به چه معنا است؟
از آن‌جا که طب سنتی راهکارهای خوبی برای حفظ سلامت بدن و دوری از بیماری‌ها پیشنهاد می‌دهد، دانستن اصول اولیه‌ی آن می‌تواند به ما در بهره‌گیری بهتر و مؤثرتر از آن کمک کند.
به همین دلیل، تصمیم گرفتیم در این یادداشت سراغ طبع سرد و طبع گرم برویم و به همین بهانه، شما را بیشتر با طب سنتی ایرانی آشنا کنیم.
فراموش نکنید که هرچند موارد ذکرشده در این یادداشت بر اساس نکات گفته‌شده توسط متخصصان و محققان طب سنتی نگاشته شده است، اما تنها جنبه‌ی آشنایی و معرفی دارد و به هیچ‌وجه جای درمان را نمی‌گیرد. بنابراین اگر احساس ناراحتی می‌کنید، حتماً در اولین فرصت به پزشکان متخصص مراجعه کرده و مشکل خود را با ایشان مطرح کنید.
طبع چیست؟
پیش از این‌که سراغ طبع سرد و طبع گرم برویم، لازم است در مورد خود اصطلاح «طبع» هم بیشتر بدانیم. این اصطلاح به چه معنا است؟
طبع، همان‌طور که از آن برمی‌آید، در حقیقت بیانگر طبیعت هر فرد است. هر انسان، زمانی که متولد می‌شود به صورت ارثی و غریزی و تحت تأثیر عوامل مختلفی مثل وراثت، محیط جغرافیایی، تغذیه و... دارای طبع مشخص و ثابتی است که در طول زندگی نیز تغییر نخواهد کرد.
جالب است بدانید که علاوه بر انسان‌ها، همه‌ی موجودات عالم نیز طبع منحصربه‌فرد خود را دارند. گیاهان، حیوانات و محصولات مختلف حیوانی (مثل شیر، تخم مرغ و...) همگی دارای طبع به‌خصوصی هستند و روی بدن هر انسان، تأثیر متفاوتی می‌گذارند.
به همین دلیل است که کسب آگاهی از طبع دیگر موجودات و مواد جهان هستی نیز به اندازه‌ی آگاهی از طبع خود انسان دارای اهمیت است و به اعتقاد محققان طب سنتی بر سلامت جسم و روح او تأثیر می‌گذارد.
طبع سرد به چه معنا است؟
اکنون که با معنای طبع آشنا شدیم، بیایید سراغ طبع سرد برویم و آن را با هم بررسی کنیم:
طبع سرد، طبع غالب مردم در اکثر نقاط زمین است. انسان‌های دارای طبع سرد، دارای پوستی سفید و روشن هستند و با خونسردی خاصی با مسائل برخورد می‌کنند؛ آن‌قدر که به‌ندرت می‌توان آن‌ها را عصبانی و برانگیخته دید.
سرما، به سرعت در وجود افراد دارای طبع سرد نفوذ می‌کند ولی به سختی خارج می‌شود و این یعنی آن‌ها به این راحتی گرم نمی‌شوند. از دیگر ویژگی‌های این افراد تمایل به خواب زیاد، انرژی کم برای فعالیت و نبض ضعیف و آرام است.
در میان افرادی که این شاخصه را دارند، بیماری‌هایی نظیر ام اس و پارکینسون شایع‌تر است. به‌علاوه، موی سر آن‌ها نیز زودتر از دیگر افراد سفید شده و می‌ریزد.
چه غذاهایی دارای طبع سرد هستند؟
مصرف غذاهایی با طبع سرد، برای افرادی که دارای این ویژگی هستند مناسب نیست. برخی از این غذاها عبارتند از: زرشک، گوشت گاو، مرغ ماشینی، گل کلم، کرفس، کره، مرکبات، کشک، قارچ، نان جو، ماهی، انار، زردآلو، گلابی، بادمجان، نخودفرنگی و توت فرنگی.
طبع گرم چه مفهومی دارد؟
حتماً کسانی را دیده‌اید که همیشه بدن‌شان گرم است. این افراد به احتمال زیاد، دارای طبع گرم هستند. تعداد افراد دارای این شاخصه، کم‌تر از افراد دارای طبع سرد است.
از جمله ویژگی‌های این افراد برون‌گرا بودن، زودرنجی، عصبانیت زیاد، عطش مداوم، جوش و خارش‌های پوستی مکرر و میل شدید به خوردن شیرینی‌جات است.
به‌علاوه، اشخاص دارای طبع گرم معمولاً موهایی پرپشت، مفاصلی درشت و قوی و پوستی گندم‌گون یا سبزه دارند و رگ‌های آن‌ها اغلب از زیر پوست مشخص است.
غذاهایی دارای طبع گرم را بشناسید
زعفران، هل سبز، خرما، گوشت شتر، گوشت گوسفند، انگور، عسل، گردو، تخم مرغ، نخود، توت، انجیر، هویج، گوشت شترمرغ، گوشت بوقلمون، مرغ خانگی، گوشت و شیر بز، نان گندم و نبات از جمله خوراکی‌های دارای طبع گرم به حساب می‌آیند.
طبع معتدل چیست؟
طبع، تنها به دو دسته‌ی گرم و سرد محدود و محصور نمی‌شود. نوع سومی نیز وجود دارد که آن را با نام طبع معتدل می‌شناسیم.
کسانی که طبع معتدل دارند راحت‌تر با محیط سازگار می‌شوند و سرما و گرما چندان آزارشان نمی‌دهد. به‌علاوه خلق‌وخوی پایدارتری نیز دارند و راحت عصبانی یا ناراحت نمی‌شوند.
کدام یک از مواد غذایی طبع معتدل دارند؟
به، بادام، خیارچنبر، سکنجبین، سرکه‌ی خانگی و سیب شیرین از جمله مواد غذایی دارای طبع معتدل هستند.
مزاج چیست؟
در طب سنتی در کنار طبع، مفهوم دیگری به نام مزاج نیز وجود دارد که حاصل درهم‌آمخیتن عناصر چهارگانه (آب، خاک، آتش و آب) است. کیفیت این درهم‌آمیزی است که باعث می‌شود مزاج شکل معتدل یا نامعتدل به خود بگیرید.
در مجموع 4 مزاج اصلی در طب سنتی وجود دارد: گرم و خشک (صفراوی)، گرم و تر (دموی)، سرد و خشک (سوداوی) و سرد و تر (بلغمی).
در صورتی که یکی از این مزاج‌ها بر دیگری غلبه کند، انسان گرفتار سستی و بیماری خواهد شد و طب سنتی نیز اساساً در همین مورد بحث و بررسی می‌کند.
انتخاب غذا با کمک طبع
به گمان محققان طب سنتی افراد در هنگام مصرف غذایی با طبع موافق طبع خود، ممکن است دچار مشکلات سلامتی شوند. بنابراین بهتر است در صورتی که دارای طبع سرد هستید از غذاهایی با طبع گرم استفاده کنید یا در صورتی که دارای طبع گرم هستید سراغ غذاهایی با طبع سرد بروید.
کلام آخر
در این مقاله، تلاش کردیم شما را با اصول و کلیات طب سنتی و مفهوم طبع سرد و طبع گرم آشنا کنیم. بدون شک، حجم مختصر این نوشتار اجازه نمی‌داد مطلب به‌طور کامل تشریح شود. بنابراین شما می‌توانید در صورت علاقه به پیگیری این موضوع، به منابع مرتبطی که توسط محققان این حوزه تألیف شده است مراجعه کنید.